Κοινοβιακός μοναχισμός

Πολύ νωρίς εμφανίστηκε ένας άλλος τύπος μοναστικού αποικισμού ή κοινότητα, το κοινόβιο (από την ελληνική λέξη κοινόβιος, που σημαίνει κοινή ζωή, παράγεται από το κοινός και βίος), του οποίου οργανωτής θεωρείται ότι είναι ο Άγ. Παχώμιος, αν και πολλοί δέχονται ότι ο Άγ. Παχώμιος ήταν μόνο ένας από πολλούς ηγουμένους μοναστηριών που είχαν κοινή ζωή. Πρώτος ο Άγ. Ιερώνυμος ισχυρίστηκε κάτι τέτοιο στη μετάφραση που έκανε του κανόνα του Αγ. Παχωμίου. Το Κοινόβιο δεν ήταν απλώς μια από κοινού συμμεριζόμενη ζωή αλλά κατά κυριολεξία μια κοινή ζωή, με πλήρη αμοιβαιότητα, και πλήρες άνοιγμα του ενός προς τον άλλον. Το πρώτο κοινόβιο ιδρύθηκε, όπως λέγεται, από τον Άγ. Παχώμιο (περ. 290-346), ο οποίος είχε αρχίσει την πνευματική του «δοκιμασία» ως ερημίτης. Η Ιδέα του μοναχισμού όπως την εξέφρασε ο Παχώμιος στην Αίγυπτο είχε εξαρχής για ανταγωνιστή της τον αιγυπτιακό ερημιτισμό, και τις λεγόμενες Λαύρες . Οι Λαύρες ήταν συγκροτήματα από συνδεδεμένα μεταξύ τους οικήματα μοναχών. Το σύστημα αυτό οι λαύρες της Παλαιστίνης περιέχει στοιχεία συλογικότητας και προσεγγίζει τα κοινοβιακά ιδανικά. Ο μοναχισμός με την ερημητική και την κοινοβιακή του μορφή γεννήθηκε πλάι στην εκκλησιαστική ιεραρχία. Οι μοναχοί δεν προσπαθούσαν να κερδίσουν την εύνοια της εκκλησίας αλλά με τον καιρό άρχισε η εκκλησία να επιδιώκει την εύνοια των μοναχών. Ο τρόπος ζωής τους τραβούσε τον κόσμο σαν μαγνήτης. Η πρώτη προσπάθεια να ρυθμιστούν συστηματικά οι σχέσεις ανάμεσα στον μοναχισμό και την εκκλησιαστική ιεραρχία έγινε στην σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451 μ.Χ. Για την ίδρυση ενός μοναστηριού χρειαζόταν η άδεια του επισκόπου. Αυτό λειτουργούσε εν μέρει στην Παλαιστίνη. Ήταν μια πρώτη προσπάθεια ελέγχου του αναχωρητισμού.